دکتر نادر مطلبی زادهجمع جزء 0 تومان
واقعیت کوتاه: «عمل افزایش قد با لیزر» بهعنوان یک روش مستقل و استاندارد وجود ندارد. افزایش قد در بزرگسالی بهطور قطعی فقط با «افزایش قد اندام» از راه ایجاد برش استخوان و کشش تدریجی آن انجام میشود؛ ابزار کار یا فیکساتور خارجی است یا میخ داخلاستخوانی قابلتنظیم. لیزر در این حوزه نقش اصلیِ بلند کردن ندارد؛ نهایتاً در سه جای فرعی مطرح است: برش استخوان در برخی پژوهشها، تحریک ترمیم استخوان بهصورت کمتوان و درمان اسکارهای پوستی پس از جراحی. هیچکدام جایگزین مرحله کشش استخوان نیست.
تعریف مسئله
قد استخوانی پس از بستهشدن صفحات رشد فقط با مداخله جراحی قابل افزایش است. اصل کار «دیستراکشن اُستئوژنز» است: استخوان بلند در ران یا ساق با برش کنترلشده دو نیم میشود و سپس با دستگاه، روزانه حدود کسری از میلیمتر از هم دور میشود تا بدن در فاصله ایجادشده استخوان تازه بسازد. این روند چند ماه طول میکشد و نیازمند توانبخشی فشرده است.
روشهای واقعی افزایش قد
-
فیکساتور خارجی (ایلزاروف و مشتقات): چارچوبی بیرون پا با پینها به استخوان وصل میشود؛ بیمار یا همراه روزانه پیچ دستگاه را میچرخاند تا کشش تدریجی انجام شود.
-
میخ داخلاستخوانی با کنترل از راه دور: «پریسایس/Precice» و نسلهای جدیدِ میخهای مغناطیسی. طول میخ با آهنربای خارجی روزانه زیاد میشود و استخوان را همزمان میکشد. برش پوستی کوچکتر و مراقبت سادهتر از قابهای خارجی است.
- روش MTN برای جراحی افزایش قد که برای افزایش طول استخوان از یک میله تلسکوپی داخل استخوان و یک پیچ تنظیم کننده کوچک روی پا استفاده می کند.
چه میزان افزایش ممکن است؟
قاعدهی ایمن برای هر استخوان معمولاً ۵ تا ۸ سانتیمتر است. در صورت دو مرحله روی ران و ساق، جمع افزایش بیشتر میشود اما ریسکها بالا میرود. استانداردها بسته به مرکز و شرایط بیمار تغییر میکند.
ریسکها بهاختصار
عفونت، کندی یا عدم جوشخوردن، انحراف محور، محدودیت دامنه حرکتی، درد عصبی، لخته خون و نیاز به جراحیهای اصلاحی. هشدارهای اخیر نهادهای درمانی نیز بر درد طولانی و عوارض احتمالی در مسیرهای زیباییمحور تأکید کردهاند.
لیزر دقیقاً کجا وارد میشود؟
1) لیزر بهعنوان ابزار برش استخوان (Laser Osteotomy)
هدف، برش بدون تماس و با دقت بالا است تا آسیب حرارتی و مکانیکی کم شود. در ارتوپدی پژوهشهای آزمایشگاهی و اوایل بالینی دربارهی لیزرهای فراسریع، CO₂ یا Er:YAG گزارش شده است. با وجود مزایا روی کاغذ، استفادهی روتین در افزایش طول اندام تثبیت نشده و بیشتر در حوزههای دیگر مانند اصلاح زاویه زانو یا جراحی فک و دهان بررسی شده است. شواهد فعلی، مسیر تحقیق را نشان میدهد نه جایگزینی برای اره یا استئوتوم در جراحی افزایش قد.
جمعبندی این بخش: اگر جایی از «عمل افزایش قد با لیزر» حرف میزند، یا منظورش ابزار برش در فاز استئوتومی است یا تبلیغ است؛ هستهی درمان همان کشش تدریجی با دستگاه است، نه لیزر.
2) لیزر بهعنوان تحریککننده ترمیم استخوان (Photobiomodulation/LLLT)
مطالعات حیوانی و چند کارآزمایی کوچک گزارش دادهاند که لیزر کمتوان میتواند سرعت تشکیل کالوس و عروق را در دوره دیستراکشن بالا ببرد و احتمالاً زمان جوشخوردن را کم کند. پروتکلها، طول موجها و دوزها ناهمگوناند و شواهد انسانی محدود است؛ در هیچ راهنمای ارتوپدیِ بزرگ بهعنوان «استاندارد مراقبت» درج نشده است. میتوان آن را رویکرد کمکی دانست که فقط در چارچوب پژوهشی یا پروتکلهای مرکز درمانی بهکار میرود.
3) لیزر برای مدیریت اسکارهای پوستی پس از جراحی
این استفاده جاافتادهتر است. لیزرهای فراکشنال CO₂، اربیوم و PDL برای بهبود بافت، رنگ و برجستگی اسکارهای جراحی شواهد «خوب تا متوسط» دارند و در مرورهای نظاممند و فصلهای مرجع پوست گزارش شدهاند. این درمان زیباییِ پوست است و روی طول استخوان اثری ندارد.
چرا عنوان «افزایش قد با لیزر» گمراهکننده است؟
-
افزایش طول اندام به کشش مکانیکی وابسته است؛ لیزر چنین کششی ایجاد نمیکند. لیزر یا میبُرد یا بافت را تحریک زیستی میکند. ابزار کشش، میخ داخلاستخوانی یا فریم خارجی است.
-
حتی اگر برش با لیزر انجام شود، هستهی درمان همان دیستراکشن است و مسیر دردناک و طولانی بازتوانی تغییری نمیکند.
-
هر وعدهای دربارهی «بازکردن صفحات رشد با لیزر» یا «افزایش چندروزه» فاقد پشتوانه علمی است. شواهد معتبر چنین ادعایی ندارند.
روند گامبهگامِ جراحی افزایش قدِ استاندارد
-
ارزیابی: شرححال، معاینه، تصاویر رادیولوژی، تراکم استخوان، اسکرین روانشناختی و ویزیتهای فیزیوتراپی.
-
جراحی: برش کنترلشده استخوان، نصب میخ مغناطیسی یا فریم خارجی، کنترل خونریزی و پینها.
-
فاز نهفتگی: ۵ تا ۱۰ روز فرصت برای آغاز ترمیم.
-
فاز کشش: معمولاً حدود ۱ میلیمتر در روز، در چند نوبت. در میخهای مغناطیسی با ریموت خارجی انجام میشود.
-
فاز جوشخوردن: توقف کشش تا معدنیشدن کامل. بارگذاری تدریجی طبق رادیوگرافی و نظر جراح.
-
توانبخشی فشرده: پیشگیری از کوتاهی عضله و خشکی مفاصل، تمرینات دامنه حرکتی، تقویت و آموزش راهرفتن.
عوارض و مدیریت
-
استخوان: جوشنخوردن یا دیرجوشخوردن، شکستگی مجدد در محل ترمیم.
-
نرمتنان: کوتاهی عضلات، درد مزمن، آسیب عصب.
-
عفونت: در مسیر پینهای فریم خارجی شایعتر است.
-
محور: انحراف واروس/والوگ یا روتیشن غیرطبیعی.
پایش رادیولوژیک، تنظیم نرخ کشش و فیزیوتراپی دقیق، ریسکها را کم میکند ولی صفر نمیکند. هشدار اخیر نظام سلامت انگلستان درباره مسیرهای صرفاً زیباییمحور بر همین واقعیت تکیه دارد.
لیزر و درد یا بازتوانی
نوردرمانی کمتوان گاهی برای دردهای اسکلتیعضلانی بهعنوان مدیریت علامتی پیشنهاد میشود؛ شواهد ناهمگون است و این مداخله جایگزین دارو، فیزیوتراپی و اصلاح بارگذاری نیست. در هر صورت، این کار اثری بر میزان «قد افزوده» ندارد.
هزینه و زمان
هزینه به کشور، دستگاه، اقامت و تعداد مراحل وابسته است. گزارشهای خبری از بازههای چند دههزار تا بیش از صد هزار دلار/پوند سخن میگویند؛ در برخی کشورها ارزانتر تبلیغ میشود ولی خطر مسیرهای کمنظارت بالاتر است. تصمیم را با معیار کیفیت تیم، مراقبت پس از عمل و شفافیت عوارض بگیرید، نه فقط قیمت.
نشانههای تبلیغ نادرست
-
«افزایش قد با لیزر» بدون توضیح سازوکار کشش استخوان.
-
تضمین سانتیمتری سریع یا بدون درد.
-
پنهانکاری درباره نوع دستگاه (میخ یا فریم)، برنامه کشش و پروتکل توانبخشی.
-
بیاعتنایی به سنجش محور اندام، تراکم استخوان و غربالگری روانشناختی.
-
تأکید افراطی بر لیزر برای «بازکردن صفحه رشد» یا «ترمیم معجزهای».
چنین ادعاهایی با اصول زیستمکانیک و منابع معتبر همخوان نیست.
اگر هنوز درباره «لیزر» میپرسید، این سه سناریو واقعیاند
-
لیزرِ برش: ممکن است در آینده بهعنوان ابزار استئوتومی دقیقتر در برخی مراکز پژوهشی بهکار رود؛ فعلاً جایگزین روتین ابزار مکانیکی در افزایش طول اندام نیست.
-
فتوبیومدولاسیون کمتوان: شاید بهعنوان کمکدرمانی برای ترمیم استخوانِ در حال دیستراکشن مفید باشد، اما پروتکل استاندارد ندارد و تصمیمش با تیم ارتوپدی است.
-
درمان اسکار: بعد از پایدار شدن زخم، لیزر فراکشنال و PDL برای بهبود ظاهر اسکار کاربرد بالینی پذیرفتهشدهتری دارد. این موضوع زیبایی پوست است، نه افزایش طول استخوان.
چکلیست تصمیمگیری برای بزرگسالان متقاضی افزایش قد
-
هدف: کارکردی یا صرفاً زیبایی؟ در هدف زیبایی، نسبت سود به ریسک را واقعگرایانه بسنجید.
-
سلامت عمومی: تراکم استخوان، سیگار، بیماریهای متابولیک، سلامت روان.
-
انتخاب مرکز: تجربه با میخهای داخلی مدرن، پروتکل فیزیوتراپی، پایش رادیولوژیک منظم، تیم درد و عفونت.
-
انتظارات: معمولاً ۵–۸ سانتیمتر در هر استخوان؛ فراتر از آن با ریسک بیشتر همراه است.
-
زمانبندی: ماهها کشش و تثبیت، سپس بازگشت تدریجی به کار و ورزش.
-
پذیرش عوارض: حتی با تیم باتجربه، ریسک صفر نیست.
جمعبندی عملی
-
«عمل افزایش قد با لیزر» عنوانی بازاری است. هستهی علمی افزایش قد در بزرگسالی کشش تدریجی استخوان با دستگاه داخلی یا خارجی است. لیزر این کشش را انجام نمیدهد.
-
لیزر ممکن است در آینده برای برش دقیق یا امروز بهصورت فتوبیومدولاسیون کمتوان در پژوهشها و نیز برای بهبود اسکار کاربرد داشته باشد؛ اینها نقشی جانبی دارند و نتیجهی قد را تعیین نمیکنند.
-
مسیر جراحی افزایش طول اندام سخت، زمانبر و پرعارضه است؛ تصمیم باید با اطلاعات کامل، تیم باتجربه و برنامه توانبخشی شفاف گرفته شود. اتکا به شعار «لیزر» بهجای فهم زیستمکانیک استخوان، ریسک تصمیم اشتباه را بالا میبرد.
اگر هدف، قد ظاهری است، اصلاح قامت، تناسب عضلات، و انتخاب کفش و پوشش مناسب راهحلهای کمریسکتری هستند. اگر هدف، قد استخوانی قطعی است، تنها مسیر مؤثر همان طولانیسازی اندام است؛ درباره «لیزر» واقعبین باشید و آن را با نقشهای فرعیاش بشناسید، نه بهعنوان اسم رمز یک «عمل مستقل».
